Zorgwekkend: leesniveau 10-jarigen niet langer boven westers gemiddelde
De leesvaardigheid van Nederlandse tienjarigen is de afgelopen vijf jaar gedaald, zo blijkt uit het recente PIRLS-2021 onderzoek. Dit betekent tevens een afname in het gerapporteerde leesplezier. Hoewel leerlingen aangeven meer betrokken te zijn bij de lessen begrijpend lezen, is de tijd die ze buiten school aan lezen besteden gemiddeld genomen afgenomen.
Leesvaardigheid niet langer boven het Westers gemiddelde
Volgens de resultaten van PIRLS-2021 is de leesvaardigheid van Nederlandse tienjarige leerlingen gedaald ten opzichte van de vorige meting in 2016. Deze bevindingen sluiten aan bij eerder onderzoek, waarin ook de rol van de coronapandemie bij de leesprestaties van leerlingen werd onderzocht. Om de daling in perspectief te plaatsen, is de leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen vergeleken met die van een vergelijkingsgroep van leerlingen uit 21 Westerse landen. Waar Nederlandse leerlingen in voorgaande jaren een hogere gemiddelde leesvaardigheidsscore behaalden dan hun Westerse leeftijdsgenoten, zijn de scores in 2021 voor het eerst ongeveer gelijk. Deze bevindingen suggereren dat de daling in Nederland niet uitsluitend toe te schrijven is aan de gevolgen van de coronapandemie, maar dat er mogelijk andere factoren meespelen.
Moeite met het behalen van hogere leesvaardigheidsniveaus
Het PIRLS-onderzoek maakt onderscheid tussen vier leesvaardigheidsniveaus: laag, midden, hoog en geavanceerd. In 2021 blijkt dat minder Nederlandse leerlingen het midden- en hoge niveau (vanaf respectievelijk 475 en 550 punten) behalen in vergelijking met de meting in 2016. Bovendien blijkt dat Nederlandse leerlingen in 2021 minder vaak het hoge en geavanceerde niveau behalen in vergelijking met hun leeftijdsgenoten in andere Westerse landen. Dit wijst erop dat Nederland relatief goed presteert aan de onderkant van de prestatieverdeling, maar meer moeite heeft om bij te blijven aan de bovenkant.
Minder leestijd buiten school
Hoewel leerlingen niet aangeven minder vaak te lezen buiten school, is de tijd die ze hier gemiddeld aan besteden wel afgenomen. In zowel 2016 als 2021 gaf 39% van de leerlingen aan (bijna) dagelijks buiten schooltijd te lezen voor hun plezier. Echter, het percentage leerlingen dat aangeeft minder dan 30 minuten per dag te lezen, is gestegen van 52% in 2016 naar 63% in 2021.
Onderzoeksmethodologie en interpretatie van resultaten
PIRLS is een internationaal vergelijkend onderzoek dat elke vijf jaar de leesvaardigheid van tienjarigen in kaart brengt. In Nederland hebben 4.313 leerlingen uit 227 klassen van 131 scholen deelgenomen aan het onderzoek. De meting vond plaats van maart tot en met juni 2021, na de tweede scholensluiting als gevolg van de coronapandemie. Bij het interpreteren van de resultaten moet rekening worden gehouden met de mogelijke impact hiervan.
De daling in leesvaardigheid en leesplezier onder Nederlandse tienjarigen is een zorgwekkende ontwikkeling. Hoewel de precieze oorzaken complex zijn en verder onderzoek vereisen, is het belangrijk om de aandacht te blijven vestigen op het belang van lezen en het stimuleren van leesgewoonten bij kinderen. Het onderzoek mag op de stapel onderzoeken die zich opstapelt over de staat van het huidige leesonderwijs.
