Lezen in het tijdperk van TikTok
Na het negatieve nieuws van deze week kunnen we wel wat positief nieuws gebruiken. Zo bracht RTL nieuws een positief bericht: Booktok, de hashtag over boeken op TikTok, transformeert de manier waarop jongeren literatuur consumeren. Ze lezen niet alleen meer dan voor het bestaan van TikTok, maar er is ook een stijgende lijn in verkoop van Nederlandse vertalingen. Speciale edities gooien hoge ogen en opmerkelijker: een betere verkoop van oudere titels.
Onderzoek van KVB boekwerk eerder dit jaar onthulde dat de omzet van het genre kinderboeken met 35% steeg, meer dan enige andere boekencategorie tussen 2019 en 2022. De opkomst van TikTok sinds 2020 wordt hieraan toegeschreven. Op de video-app creëren jongeren content onder de Booktok-hashtag, waarin ze praten over boeken.
Ervaringen uit Rotterdam
Devika Bakas, boekverkoper en beheerder van het TikTok-account van Donner in Rotterdam, merkt een aanzienlijke stijging in de verkoop van fantasy-, romance- en young adult-boeken. Ze zegt: "Dit is ook fysiek merkbaar in de winkel, bijvoorbeeld wanneer de young adult-afdeling tijdens schoolvakanties vol staat met jongeren."
Het kraken van de TikTok-code
Het identificeren van trends op Booktok is essentieel voor uitgeverijen en boekwinkels om hiervan te profiteren. Boeken worden vaak op de app plotseling populair, en de algoritmes van TikTok zijn relatief gesloten. Lisa Kuitert, hoogleraar boekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, merkt op: "Veel uitgeverijen en boekwinkels volgen de trends op TikTok, maar het is moeilijk te kraken en vaak onvoorspelbaar."
Michelle van Leeuwen, content marketeer bij uitgeverij Zomer&Keuning (Z&K), erkent de uitdagingen. Ze benadrukt dat trends snel opkomen, maar met een eigen TikTok-account wordt het gemakkelijker om alles bij te houden doordat je dan in de Booktok-algoritmes zit.
Bij Donner gebruiken ze hun TikTok-account om trends te volgen en passen ze hun aanbod vaak aan. Ze maken ook zelf TikTok-filmpjes en ontvangen daar veel positieve reacties op.
Sceenshot TikTok @lahrenf, special editions.
Sceenshot TikTok @tayrosen, the Secret History (D.Tart)
15% van jonge TikTok gebruikers hebben een boek gelezen door de app
Er zijn genoeg positieve geluiden over het effect van Booktok. Volgens onderzoek van KVB Boekwerk in september kent de helft van de TikTok-gebruikers de hashtag #booktok en een kwart zegt ook echt boeken te lezen die ze op TikTok hebben gezien. Dit komt neer op 15% van alle jongeren die wel eens een boek lezen dat ze op TikTok hebben gezien.
Nederlandse vertalingen
Hoewel de inhoud op Booktok voornamelijk in het Engels is, erkent Devika Bakas dat veel van deze boeken worden vertaald. Dit stelt jongeren die liever in het Nederlands lezen in staat om meer keuzes te hebben, waardoor het toch populairder wordt. Uitgeverij Z&K geeft geen exacte cijfers vrij, dus het is onduidelijk in hoeverre een populair Booktok-boek het beter doet dan een ander boek.
Liefde voor speciale edities en fysieke boeken
Boeken krijgen steeds vaker een make-over, merkt Lisa Kuitert op. Een exclusieve omslag of beschilderde boeksnede maakt er een verzamelobject van. Jongeren geven de voorkeur aan het kopen van fysieke boeken, wat ingaat tegen de trend van digitalisering, legt Kuitert uit. Speciale edities en boeken die in mooie dozen komen, horen daarbij.
Inzet van evenementen
Uitgeverijen en boekwinkels organiseren speciale evenementen om deze boeken te promoten. Zo had uitgeverij Z&K onlangs een pop-upwinkel gebaseerd op een bloemenwinkel uit een van hun Booktok-boeken. Ook bij Donner zijn er Booktok-avonden, waarbij de winkel buiten de reguliere openingstijden geopend is voor zo'n 400 tot 500 gasten, gericht op het kopen van boeken die populair zijn op TikTok.
Oude titels plots weer populair
Oudere boeken worden soms plotseling massaal gekocht. Kuitert noemt "The Secret History" van Donna Tartt als voorbeeld. Oorspronkelijk gepubliceerd in 1992 als literaire thriller, labelen jongeren het nu met hun eigen termen, zoals Dark Academia, waardoor het boek een tweede leven krijgt op TikTok.
Donner merkte dit fenomeen op, vooral tijdens de opkomst van Booktok, toen "They Both Die In The End" van Adam Silvera (2012) een van hun best verkochte boeken werd in 2020. Dit illustreert de schoonheid van Booktok, waarbij de nadruk ligt op de inhoud in plaats van alleen de nieuwste releases.
Benieuwd naar wat er nou zoals gelezen wordt op Booktok? Vlogboek maakte er onlangs een mooie video over. Of lees het hele artikel over Booktok op RTL nieuws.