Investico onthult: al 15 jaar bekend dat leesonderwijs niet werkt

Investico, in samenwerking met De Groene Amsterdammer, heeft ontdekt dat leesmethodes, waarin leesstrategieën centraal staan, al vijftien jaar lang niet effectief blijken te zijn. Het was al erg genoeg: een recent PISA-onderzoek onthulde onlangs dat een verontrustende één op de drie vijftienjarigen 'onvoldoende geletterd' is. Maar wat nog verontrustender is, is dat de leesresultaten al jaren achteruitgaan, terwijl basisscholen vasthouden aan leesonderwijs dat kinderen niet beter leert lezen.

Hoogleraar Els Stronks van de Universiteit Utrecht benadrukt dat de dalende leesresultaten een gevolg zijn van structurele veranderingen in het leesonderwijs van de afgelopen twintig jaar. Nederland is het enige Europese land waar kinderen begrijpend lezen als een apart vak krijgen. Daarnaast focussen leesmethodes op trucjes en maken ze nauwelijks gebruik van lange en complexe teksten.

Dat het niet werkt is al 15 jaar bekend

Wat nog schokkender is, is dat vijftien jaar geleden al bekend was dat deze leesstrategieën niet de gewenste leesvaardigheid opleverden. Investico wijst op een peiling uit 2007, waarin werd geconstateerd dat verbeteringen in begrijpend lezen 'zelden aantoonbaar' waren en in sommige gevallen zelfs een 'negatief effect' werd gerapporteerd. Desondanks blijven scholen en uitgeverijen vasthouden aan deze ineffectieve benadering.

Leesexpert Heleen Buhrs van de Alan Turingschool in Amsterdam: "Wij vielen van onze stoel toen we erachter kwamen dat we dat vijftien jaar geleden al wisten." Ook Mirjam Snel, hoofddocent lezen aan de Hogeschool Utrecht, wijst erop dat sommige methodes volledig zijn doorgeslagen in het gebruik van leesstrategieën.

Verouderde kerndoelen dragen bij aan het probleem

Het probleem wordt verder verergerd door verouderde kerndoelen, waarin begrijpend lezen als apart vak is vastgelegd. Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) erkent dat deze keuze bewust was, maar stelt dat vanaf 2025 nieuwe kerndoelen moeten gelden. Uitgeverijen hebben echter de vrijheid om lesmethodes op hun eigen manier vorm te geven. Hoewel ze aangeven hiermee bezig te zijn lijkt er nog weinig urgentie te zitten in hun aanpak bij het ontwikkelen en verspreiden van nieuwe methodes. De brancheorganisatie voor educatieve uitgeverijen (MEVW) heeft wel beloofd in te zetten op 'rijkere en meer betekenisvolle' teksten in hun methodes.

Gelukkig is er ook goed nieuws. Volgens hoogleraar stronks stappen steeds meer lesmethodes stappen af van het opgesplitste leesonderwijs. ‘Het is aan het kantelen,’ zegt hoogleraar Stronks.