Heel het mbo leest! Ja, maar hoe dan?
Geschreven door Corry de Vries voor Heel Rotterdam Leest.
Vorige week was ik weer even op mijn oude stek: Zadkine om een lezing over lezen bij te wonen van Theo Witte. We kennen Theo Witte van onderzoek naar lezen en literatuurontwikkeling en natuurlijk van Lezen voor de lijst ( Home - Lezen voor de lijst ). Lezen voor de lijst is een website voor het fictie- en literatuuronderwijs in het voortgezet onderwijs. Veel scholen in Nederland maken er gebruik van. De kerngedachte is dat je literaire competenties van leerlingen kunt ontwikkelen door hen boeken te laten lezen die aansluiten bij hun leesniveau en hen stimuleert om een niveau hoger te gaan lezen.
Ik ben natuurlijk al een aantal jaren intensief met lezen bezig en als ik eerlijk ben heb ik niet veel nieuws gehoord, maar het is altijd goed om het weer eens op een rijtje te hebben en gelukkig hoorde ik van veel docenten in de zaal dat zij erg geïnspireerd zijn om stappen te gaan zetten om lezen (nog) prominenter op de agenda te zetten binnen hun team. We weten inmiddels allemaal dat het leesniveau achteruit gaat en we weten ook dat je in het mbo met een onvoldoende voor Nederlands een diploma kunt behalen. Maar het is natuurlijk ook gek dat je na 10 jaar leesonderwijs het mbo binnenkomt met een onvoldoende leesniveau. Hoe komt dat?
De belangrijkste punten uit de lezing
De leesdidactiek blijkt ineffectief en demotiverend. De leesvaardigheid is een apart domein en de doelen zijn gericht op vormaspecten en deelvaardigheden. Leerlingen/ studenten denken dat het gaat om het maken van vragen en opdrachten in plaats van het begrijpen van een tekst. En er is weinig transfer naar realistische contexten.
Verder legde Theo Witte uit dat het ook te maken heeft met onze onderwijscultuur. Leerlingen worden snel gelabeld en krijgen passend onderwijs en worden vervolgens niet meer uitgedaagd (Nederland is wereldkampioen dyslexieverklaringen, doorkleuteren en zittenblijven! Deze informatie komt uit een ander lezing). Verder ligt de lat laag (zesjescultuur), er is weinig lestijd voor (voor)lezen, er zijn geen toereikende boekencollectie op scholen, docenten lezen zelf ook niet en hebben weinig kennis over kinder- en jeugdliteratuur.
‘Uit diverse onderzoeken blijkt dat het lezen van fictie en literatuur de drijvende kracht is achter geletterdheid en taal vaardigheid. Het lezen van boeken is veel effectiever voor taalvaardigheid en taalverwerving dan het eindeloos beantwoorden van nietszeggende vragen bij nietszeggende teksten’.
Volgens Theo witte is de essentie van een effectieve leesdidactiek dat tekstbegrip een doel heeft, je leest om kennis op te doen, je leest omdat je iets wilt of moet weten. Daarbij zijn twee deelprocessen van belang: in de hersenen wordt wat gelezen wordt in verband gebracht met wat men al weet en nieuwe informatie wordt hieraan gekoppeld (constructie en integratie).
In veel van onze gebruikte methoden zitten korte teksten waar vragen over beantwoord moeten worden. We kunnen onze kostbare lestijd beter gebruiken voor lezen en het bezig zijn met thema’s.
Vooral het integreren van Nederlands, burgerschap en lezen is heel goed mogelijk. ROC Deltion heeft hiervoor een zeer bruikbare website ontwikkeld (BNL - BNL (deltion.nl)
En aan het eind kwam ook nog het goede nieuws dat er nagedacht wordt over een website à la lezen voor de lijst voor het mbo. Ook was Gemma Jissink van Boom Uitgeverij aanwezig. Zij werkt samen met Theo Witte aan een nieuwe methode Nederlands voor het mbo waarin lezen centraal staat. In het najaar gaan ze een proefthema uitbrengen om als pilot uit te proberen. Mocht je hier aan mee willen doen dan kun je contact opnemen met Renske Beers van Zadkine.
