Terugblik eindconferentie: Taal is van ons allemaal

Taal is van ons allemaal. Die boodschap wordt duidelijk tijdens Hard/t voor taal, de eindconferentie van WERKplaats Taal 2022. In Bibliotheek Rotterdam (een taliger omgeving kan bijna niet) hebben zich dan ook niet alleen taaldocenten verzameld: medewerkers uit alle hoeken van Hogeschool Rotterdam én daarbuiten nemen deel aan deze middag.

Mirjam den Boer, dagvoorzitter en zelf dertien jaar werkzaam geweest bij de opleiding Communicatie bij Hogeschool Rotterdam, herkent de ambitie om de verantwoordelijkheid voor taal in het onderwijs breder neer te leggen.

“Vroeger was de tendens dat de taaldocent over taal ging. Een collega kon dan nog wel eens zeggen ‘ik ga over branding, dus dan kan ik niet ook nog eens op d’tjes en t’tjes gaan letten’. Ik hoop dat we het er aan het eind van deze dag over eens zijn dat de verantwoordelijkheid voor taal bij iedereen ligt.”

Aansluitend daarop merkt Tamar Israël, projectleider WERKplaats Taal, op dat er niet alleen taaldocenten (wel liefhebbers) in de zaal zitten.

“Ik zie dat er ook managers aanwezig zijn. En zij zijn hard nodig om taal in het onderwijs te veranderen, om te faciliteren en te helpen om taal van alle docenten te maken.”

Ook Zakia Guernina ziet een verschuiving in de visie rondom taalonderwijs:

“Vroeger werd taal werd juist ‘weggemanaged’ en er werden taalcoaches aangenomen. Maar als docent leid je studenten op in socialiseren, in bewust zijn van en meedoen in de maatschappij. Raad eens wat daarbij helpt? Taal!”

Hogeschool als dorp

Voordat de deelnemers aan de experimenten beginnen met hun workshops, geeft Jacqueline van Kruiningen, lector Taalbewust hoger onderwijs bij Hogeschool Rotterdam, de aanwezigen inzicht in taalontwikkeling en taaldidactiek in het hbo. Ze stelt de hogeschool voor als dorp, waarbij het dorp als oefenplaats functioneert: een veilige omgeving waarin studenten en docenten in verbinding staan met elkaar en waarin de studenten de ruimte krijgen om zich voor te bereiden op het functioneren in de samenleving. In die samenleving is taal een belangrijk fundament. Ter illustratie laat Jacqueline de zaal kennismaken met Tim, een onlangs afgestudeerde hbo’er en nu junior makelaar.

“Wij waren op zoek naar een nieuw huis en kwamen zo in contact met Tim. Wat mij opviel was zijn zakelijk correcte en heldere taalgebruik. Zijn docenten hadden hem de beroepstaal van de makelaardij goed weten over te brengen. Toen ik Tim daarmee complimenteerde zei hij het volgende: ‘Taal is key. Zonder duidelijk taalgebruik verlopen werkprocessen moeizamer en heb ik geen tevreden klanten. Mijn werk valt of staat met taal.’ ”

Een van de vragen die uit dit praktijkvoorbeeld voortkomt is, hoe het onderwijs zodanig ingericht moet worden, dat docenten de studenten kunnen ondersteunen bij ontwikkeling richting taalbewust handelen. Een vraag die dus ook gaat over curriculumbewustzijn. Met haar lectoraat is Jacqueline bezig met het oprichten van een kenniskring: collega’s uit de hogeschool die aan de slag gaan met verschillende thema’s en die nadenken over hoe de bestaande kennis (mede opgedaan door de experimenten en het onderzoek uit WERKplaats Taal) met elkaar gedeeld kan worden. Ter plekke roept Jacqueline de aanwezigen op om zich aan te sluiten bij de kenniskring door contact met haar op te nemen.

Leesclub

Na een korte pauze kunnen de deelnemers verschillende workshops bezoeken. In de foyer vertellen Annemarie van der Klis-Busink (die hier al vertelde over haar experiment) en Joëlle van der Hoek-Rijm over hun experiment over bevordering van het leesplezier van hbo-V-studenten.

“Door de gesprekken die ik hier voer met collega’s van de hogeschool, wordt de noodzaak van dit onderwerp duidelijk. Door dit soort bijeenkomsten wordt deze noodzaak nog breder zichtbaar.”

Er zijn ook studenten die vertellen over hun deelname aan experimenten. Student Watermanagement, Moniek Fritschij, had in eerste instantie niet in de gaten dat ze meedeed aan een experiment.

“Er werd gezegd dat er een leesclub was, waar boeken gelezen zouden worden over aan mijn studie gerelateerde onderwerpen. Toevallig zocht ik een plek waar ik in een veilige omgeving van gedachten kon wisselen over dit soort onderwerpen. Door eerst te lezen en dan de maatschappelijke relevantie van de onderwerpen in de boeken met elkaar te bespreken, gaat het meer leven.”

Mariska Heijs is docent bij Watermanagement en deelt haar ervaringen over de begeleiding van het experiment met Amos van Gelderen (lector Taalontwikkeling en Taalverwerving bij Kenniscentrum Talentontwikkeling). Uit zijn onderzoek kwam onder andere naar voren dat het lezen van boeken, verbonden aan een vak, juist verplicht moet zijn en niet vrijblijvend in een leesclub. Goede inzichten dus, die mogelijk in het volgend studiejaar kunnen worden toegepast op de nieuwe experimenten. Andere workshops gaan over leesstrategieën geïntegreerd bij boekhouden, biologiestudenten die hun teksten via een tool met elkaar vergelijken en zo tot verbetering komen, experimenteren met werkvormen waarbij eerstejaars ‘thuiskomen in taal’. In september start er weer een nieuwe ronde met nieuwe experimenten. Ook meedoen of meer weten over WERKplaats Taal? Klik dan hier!