Van jonge Rotterdammers lezers maken lukt alleen hand-in-hand

Ik moet iets bekennen: ik kijk best vaak op de website HeelRotterdamLeest.nl. Ik ben namelijk heel erg blij met de beloftes die de ondertekenaars - nagenoeg alle onderwijsbestuurders van het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, mbo-opleidingen, pabo’s , hbo,- en wo-opleidingen in Rotterdam, de gemeente Rotterdam en de partners CED Groep, Bibliotheek Rotterdam, Boekhandel Donner en Passionate Bulkboek - doen.

Ondertekening van het manifest waarmee we in Rotterdam de ontlezing van kinderen en jongeren tussen 0 - 27 jaar zullen tegengaan is daarmee gemotiveerd en dus ligt er een duidelijk commitment. Als leesbevorderaar in hart en nieren kan ik er intens blij van worden dat we in gezamenlijkheid een rijke lees- en taalcultuur gaan ontwikkelen.

Lezers worden niet geboren, maar gemaakt

Op de website staat nog een tekst die me dagelijks triggert: Lezers worden niet geboren. We moeten dus van onze jonge stadsgenoten lezers maken, en dat is een opdracht die niet alleen bij de ondertekenaars van het manifest ligt.

Het blijft mij verbazen hoe we in het dagelijks leven er heel goed in slagen om het lezen als een abnormale (vrije)tijdsbesteding te zien. Ik kan me zelfs ergeren aan de veel te snelle beredenering van velen: jongeren lezen niet omdat zij liever naar Netflix kijken, gamen of op hun smartphone actief zijn. Deze vrijetijdsbestedingen zijn namelijk voor alle jongeren in de hele wereld beschikbaar, maar alleen in ons land leidt het tot ontlezing en zijn we beland op de 35e plaats van de PISA-lijst.

Inspirerende voorbeelden van influencers zijn nodig

Nagenoeg alles wat we kinderen en jongeren leren – al vanaf de geboorte – doen we door het voor te doen en door hen met veel enthousiasme te inspireren, op school, maar eerst en vooral thuis en in hun persoonlijke omgeving… Natuurlijk richt het manifest Heel Rotterdam Leest zich ook op de ouders en verzorgers van onze Rotterdamse jeugd, maar ook dat is niet genoeg.

Al eens een op jongeren geschreven film, tv-serie of zelfs vlogkanaal gezien waarin de populaire hoofdpersoon met veel plezier een boek leest of daaraan refereert? Al eens een website, sociaal medium of magazine gezien met interviews en/of foto’s van populaire sporters, influencers, modellen of popsterren die boeken lezen? Ook daarin is volgens mij een belangrijke winst te behalen.  Als de volgende generatie Rotterdammers het lezen van verhalen en achtergronden ‘normaal’ moet gaan vinden, dan is het noodzakelijk dat we als samenleving daar dagelijks een inspirerende (voorbeeld)rol in hebben.

Lezen is als een Netflix-serie bingen

Het gebrek aan goede voorbeelden en inspiratie is volgens mij de oorzaak dat er nadrukkelijke initiatieven nodig zijn om de ontlezing  - en daarmee de taalontwikkeling van jongeren, hun empathisch vermogen en hun mogelijkheden tot deelname aan het maatschappelijk debat - tegen te gaan. Het almaar roepen dat jongeren niet meer lezen is zelfs een kwalijke self fulfilling prophecy. Het is bovendien ook een foute beredenering, zelfs een onterechte berusting, dat het digitaal consumeren van verhalen door jongeren het lezen van verhalen beconcurreert. Ik zie de duidelijke behoefte aan verhalen bij jongeren als een ultiem aanknopingspunt hen ook te inspireren te lezen. Want een boek uitlezen is immers niet anders in beleving als een Netflix-serie bingen of een game over levels uitspelen.

Wilma van Raamsdonk, tot voor kort hoofd voorlichting bij Passionate Bulkboek

Spoken word artiesten Maame Hammond en Swendeline Ersilia op 30 september 2021