Voorgekookte experimenten taalvaardigheid WERKplaats aansluiting vo-ho
Het samenwerkingsverband vo-ho is in het najaar van 2022 gestart met de WERKplaats Aansluiting vo-ho, waarbij scholen en opleidingen in de regio Rijnmond in gezamenlijkheid gefaciliteerd aan innovatieve ontwikkelingen kunnen werken die een duurzame plek binnen de instellingen krijgen. Scholen en instellingen die aangesloten zijn bij het samenwerkingsverband vo-ho kunnen gebruik maken van de producten, kennis en ervaringen die opgedaan zijn binnen het experiment om zo de aansluiting vo-ho op hun eigen school of opleiding te verbeteren.
Scholier > student
Van scholier naar student blijkt in de praktijk een hele stap. Taalbeheersing speelt in de overgang van het voortgezet naar het hoger onderwijs een belangrijke rol, want die blijkt een voorwaarde te zijn voor het studiesucces van de student. Taalvaardigheid is van belang bij het leren voor een beroep en bij het vormen van de eigen professionele identiteit in de wereld van de 21e eeuw. Om een opleiding met succes te doorlopen hebben studenten academische taal- en denkvaardigheid nodig. Taalvaardigheid speelt namelijk een grote rol bij kennisuitwisseling, toetsing, andere vaardigheden en toepassen. Het is dus belangrijk om de gevraagde beroepscompetenties te realiseren. Studenten moeten strategieën kennen en kunnen toepassen om langere, moeilijkere teksten te doorgronden. Daarvoor moeten ze inzicht hebben in tekststructuren, hoofd- van bijzaken kunnen onderscheiden, betekenis uit de context kunnen afleiden, bronnen beoordelen en mening vormen. Ook moeten ze logische, samenhangende teksten kunnen schrijven.
Vo naar Ho is vaak een brug te ver
Studenten die het vo afgerond hebben, zouden voldoende taalvaardig moeten zijn om een opleiding in het hoger onderwijs te volgen. Maar het afgelopen decennium werd duidelijk dat het taalniveau van sommige instromende studenten niet voldoet aan wat er van hen verwacht wordt bij de start in het ho. Een reden daarvoor kan zijn dat dat docenten in het hoger onderwijs te hoge verwachtingen hebben van de taalvaardigheid van instromende studenten. Het kan ook zijn dat het voortgezet onderwijs focust op andere taalcompetenties dan het ho verwacht. In ieder geval blijkt een opleiding voor sommige studenten hierdoor steeds vaker een brug te ver. Zowel aan het begin van de opleiding als later, als ze moeten aantonen bepaalde communicatiecompetenties (en algemene competenties) te beheersen.
Experiment WERKplaats vo-ho
Binnen het Samenwerkingsverband ‘Samen werken aan een betere aansluiting vo-ho’ heeft de werkgroep Nederlands/communicatie verschillende publicaties geschreven en activiteiten ontwikkeld of is deze aangesloten bij belangrijke initiatieven als Heel Rotterdam Leest. Binnen de WERKplaats vo-ho bieden we drie voorgekookte experimenten taalvaardigheid aan:
Experiment A: Taalbeleid
Experiment B: Taalontwikkelend lesgeven
Experiment C: Bevordering leesplezier
In dit artikel gaan we verder in op experiment C: Bevordering leesplezier
Veel kinderen in Rotterdam lopen al vroeg een taalachterstand op. Ze groeien op in een gezin waarin niet wordt voorgelezen, waar geen boeken zijn, niet wordt gepraat over taal en lezen. Ze hebben een kleinere woordenschat en die achterstand kan moeilijk worden ingelopen. Hun kennis van de wereld is gering en lezen vinden ze moeilijk en wat je moeilijk vindt, doe je niet graag.
Uit het internationale peilingsonderzoek PISA blijkt dat een kwart van onze 15-jarigen onvoldoende leesvaardig is om zelfstandig mee te doen aan de maatschappij. Bovendien is het leesplezier van Nederlandse leerlingen het laagste ter wereld: ze vinden lezen geen plezierige, interessante of zinnige bezigheid en het merendeel leest alleen als het moet.
Ondanks alle inspanningen van scholen en tal van leesbevorderingsorganisaties verslechtert de leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen. Vooral jongens, leerlingen in het vmbo en het mbo en leerlingen met een migratieachtergrond blijven achter. Hun leesmotivatie is vaak laag. Daarom is het belangrijk om in alle scholen (extra) aandacht te besteden aan lezen, te zorgen voor goed leesonderwijs, een rijke leesomgeving, inspirerende verhalen en rolmodellen.
Heel Rotterdam Leest wil het lezen stimuleren, waarbij de nadruk ligt op leesplezier. Wie iets leuk vindt, gaat het vaker doen. Met de ondertekening van het manifest Heel Rotterdam Leest stroopten de Rotterdamse onderwijsinstellingen in 2021 de mouwen op. Ze gaven aan dat ze zich samen hard wilden maken voor een Rotterdamse leescultuur en ‘Heel Rotterdam leest!’.
In dit experiment ga je concreet aan de slag om bij jouw school of opleiding een leesoffensief te starten. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden. Je kunt bijvoorbeeld een of meerdere leesclubs oprichten, activeren en ondersteunen, boekenruilkasten inrichten in de school, een leesevenement organiseren, literatuurtips aan verschillende vakken of cursussen koppelen of een lees-challenge opzetten, een samenwerking aangaan met de Centrale Bibliotheek Rotterdam, Stichting Lezen of de Leescoalitie of Passionate Bulkboek. Formuleer in je aanvraag je eerste ideeën. Als onderdeel van je experiment denk je ook na over hoe je gaat evalueren. Daarnaast fungeer je als ‘leesambassadeur’ en wissel je uit met de ambassadeurs van andere scholen of instellingen om te leren van en met elkaar.
Meer weten over de experimenten en hoe je hieraan deel kunt nemen? Je leest het hier, ook vind je in dit document het aanvraag formulier. naar Carla Spek: c.a.spek@hr.nl en Ellis Wertenbroek: e.j.m.wertenbroek@hr.nl. Of neem eerst contact op om te overleggen of advies te vragen over je experiment.
